Possibilisme (uitgaan van mogelijkheden), het leek lang alleen in theorie een kans te krijgen. Maar zie, nu het keihard nodig is, blijken ook in de praktijk eerder onmogelijk geachte bruggen te kunnen worden gebouwd. Is het tijdelijk of ontdekken we als mensen de virtuele ‘Heilige Graal’?
“Je moet uitgaan van kansen, niet van problemen.” is een veel gebezigde opmerking. Het zet de deur open naar wat volgens mij de ‘heilige graal’ zou kunnen zijn. Vervang kansen door mogelijkheden en ga over dat veel gebruikte woord dan eens goed nadenken. Immers, wat zijn eigenlijk mogelijkheden?
Eind 1999 maakte ik kennis met Landmark Education. In de media veelal met de grond gelijk gemaakt. Niet ten onrechte, want de methodiek van met heel veel mensen in een zaal geregeld keiharde confrontaties aangaan was soms inderdaad niet fris. Maar aan de kern van wat ik leerde, heb ik ook 20 jaar nadien alleen nog goede herinnering. Anno 2020 als volgt op de site van Landmark verwoordt: ‘Herdefinieer de essentie van wat mogelijk is. Breng positieve, permanente verschuivingen teweeg in de kwaliteit van uw leven.’
“Herdefinieer de essentie van wat mogelijk is.”
Veel mensen – ik zelf in elk geval – wonen in hun zelf gebouwde veilige fort. Gebouwd met ervaringen uit het verleden. Een voor de meeste mensen waarschijnlijk comfortabele plek vanwege de ingebouwde zekerheden. Veilig, maar tegelijkertijd ook ongemerkt een soort van gevangenis. Gebouwd op basis van wat we weten. Zelf denken we misschien, dat we al heel wat weten, maar tijdens de Landmark trainingen kwam ik als vanzelf tot de conclusie, dat wat ik aan kennis heb vergaard, eigenlijk maar heel gering is. En dat waarvan ik weet dat ik het niet weet, ook maar heel weinig is. Terwijl dat wat ik niet weet, dat ik het niet eens weet juist immens veel is. (Even opnieuw lezen? Dat wat ik niet weet, dát ik het niet weet!)
Pippi Langkous zei het in basis al: “Ik weet niet of ik het kan, want ik heb het nog nooit geprobeerd.” Er is een enorme hoeveelheid aan mogelijkheden, waarvan we – en dat geldt echt voor iedereen – het bestaan niet weten. Ziedaar de ongekende mogelijkheden om dingen anders, beter te doen. Nieuwe mogelijkheden zoeken en onderzoeken. Een bijzondere menselijke eigenschap.
‘Possibilisme’ is een term die in het verleden vaker werd gebruikt. In maatschappelijke context was het een korte tijd een stroming binnen het socialisme aan het eind van de 19e Eeuw en werd de term eenmalig genoemd door Rutger Bregman (ja echt) in 2014. We komen het echter ook tegen binnen de context van de sociale geografie en in 2012 als een nieuwe ‘redelijke religie’ bij de Amerikaanse neurowetenschapper David Eagleman. Steeds werd de term gebruikt voor iets anders, maar overal gaat het in essentie om het zoeken naar nieuwe nog ongedachte of nog niet toegepaste mogelijkheden.
En toen kwam het corona-virus. De ‘blanke man met zijn witte boordje an‘ blijkt – ondanks zijn geweldige salaris en dito bonusregeling – plotseling veel minder van belang dan de verpleegster, de onderwijzeres, de schoonmaakster, de sociale advocaat of de politieman. Voor hen was er lange tijd geen aandacht en de werkdruk? Ach, de markt, die was echt belangrijk. Hoe anders blijkt de werkelijkheid in tijd van echte crisis? De markt blijkt de jungle, waarin het recht van de sterkste geldt.
Partijen die het geld graag naar zich toe harken, proberen dat zelfs nu, zagen we gisteren bij Arjan Lubach. Anderen, van wie we tot dusver het bestaan niet kenden, blijken het begrip solidariteit nog te kennen. Zo is daar Ben Lachhab, die dankzij giften van sponsoren 100.000 maaltijden bezorgt bij kwetsbare ouderen. En Atalay Celenk, eigenaar van het – ook Haagse – Juliana Plaza, die vanuit de eigen keuken elke dag honderd warme maaltijden maakt en bezorgt bij ouderen in de – ook – Haagse wijk Tranvaal.
En – ook in Den Haag – zien we bij landelijke politici nu samenwerken in plaats van elkaar vliegen afvangen. Zo laat premier Rutte op bewonderenswaardige wijze staatmanschap zien. Door de manier waarop hij zichzelf, zijn team en de benodigde actie presenteert. En ook door de door keihard werken opgebrande minister Bruins te laten opvolgen door iemand afkomstig van de oppositionele PvdA. Op een enkeling na begrijpt men zelfs in de Haagse politiek, dat samenwerken nu meer dan ooit geboden is.
We zien het gelukkig ook elders in het land, waar mensen spontaan en op vrijwillige basis bereid zijn op te helpen. Zoals de journalisten van de zelf – door gebrek aan adverteerders – in nood verkerende Barneveldse Krant, die een Facebookactie op touw zetten om hulpbehoevenden en vrijwillige hulpaanbieders met elkaar in contact te brengen. Honderden initiatieven zijn er gaande van mensen die mogelijkheden bedenken om juist nu solidariteit te tonen naar mensen in problemen.
Is het dan allemaal hosanna?
Nou nee, dat niet. In Den Haag zijn ook in deze voor ons allen letterlijk bedreigende tijd nog politici die zelfs deze ellende gebruiken voor electoraal gewin. En dit weekend meldden diverse media, dat Talpa eigenaar John de Mol draconische maatregelen ‘moet’ nemen, waarbij ontslagen onvermijdelijk zijn. Huh, denk ik dan??? Multi-miljardair De Mol’s Talpa gaat door corona ‘miljoenen verlies’ lijden. Waar de beide hierboven opgevoerde niet van Westerse ouders afkomstige Lachhab en Celenk hun verlies nemen en er een daad van solidariteit van maken, is het eerste wat bij de 100% NL De Mol opkomt, het verlies binnen zijn bedrijf afwentelen op de mensen die voor hem werken en daarmee de Nederlandse samenleving. Voor de duidelijkheid: een miljard is 1000 miljoen. Mag ik deze keuze van John de Mol jammer en een gemiste kans vinden?
Het is mijn diep gekoesterde wens, dat voorbij optimisme en pessimisme het possibilisme nu echt voet aan de grond krijgt. Possibilisme, samen geloven dat nieuwe mogelijkheden zoeken en daar alvast op vooruit grijpen door erin te investeren een mooiere wereld kan opleveren. Een inclusieve wereld waarin plek is voor iedereen!