Lokaal in de gemeente Barneveld

Barneveld's Oud-Burgemeester Asje van Dijk begon één van zijn blogs met deze tekst: "Marieke wordt deze zomer zeven. Ze vertelde aan een buurman dat ze eigenlijk wel blij is dat ze in de vakantie jarig is, want dan hoeft ze niet te trakteren en ook geen kinderpartijtje te geven. Jarig en geen traktatie? Jarig en geen feestje? Hoe zit dat?"

Op de eerste pagina van dit dossier schreef ik "Leven in armoede is een immens probleem. Het is lijden!"
En in bullets:

• constante en structurele stress

• je kinderen niet kunnen geven, wat andere ouders wel kunnen

• of als kind geen recht hebben op kinderbijslag omdat je ouders geen vaste woon- of verblijfplaats hebben

• soms in het openbaar worden gekleineerd

• een enorm gevoel van minderwaardigheid

• de constante be- en veroordeling vanuit de maatschappij

• overal voor moeten verantwoorden

• de kansen op opleiding, gezondheid, wonen, werk, relatie beduidend kleiner

• de kans op problemen met werkloosheid, uitkeringen, relaties, schulden, gezondheid, en wonen groter

• bijkomende problemen zijn verslaving, vereenzaming, criminaliteit, dak- en thuisloosheid

• niet echt kunnen meedoen in de samenleving: emancipatie en participatie van arme mensen in de samenleving is kleiner, denk maar aan de kosten voor reizen, relaties, geschenken, ontvangsten, contributies, etentjes, etc.

Zó voelt armoede en dát zijn de gevolgen!

Via Karina van Triest - directeur bestuurder CJG Barneveld - ben ik in april dit jaar (2021) op het spoor gezet van een maatschappelijk initiatief genaamd Valleidialoog. Ik heb inmiddels ook met de kwartiermaker Willeke Scheele (Rabobank) en Ad Huizer contact gehad. Een initiatief dat vooral probeert om de verbinding te maken met werkgevers, omdat veel mensen in armoede gewoon werken. Werkgevers signaleren soms / vaak al in vroegtijdig stadium financiële problemen bij hun werknemers. Zowel Willeke als Ad hebben echt indruk op mij gemaakt door hun gedrevenheid en compassie. 

Ad liet me zien hoe Elan echt openstaat voor iedereen met zorgen over werk of geld. "Dan geeft dat ook problemen thuis. En als je niets doet, ontstaat er een sneeuwbaleffect. En probeer een van de berg rollende en snel groeiende sneeuwbal maar eens te stoppen." via een korte pagina stelt Elan Barneveld precies die vragen, die veel mensen met zorgen herkennen.

Via Willeke kwam ik weer op het spoor van de Nederlandse Schuldhulp Route (NSR): "werkt samen met gemeenten, bedrijven en samenwerkingspartners aan één centrale schuldhulproute met als doel een Nederland zonder schuldzorgen." De NSR werkt samen met De Voorzieningenwijzer. Eén van mijn vragen is momenteel, waarom de Gemeente Barneveld niet 100% gebruik maakt van de geboden mogelijkheden.

Ad Huizer noemde mij Wim Moggré, volgens Ad een held als het gaat om daadkracht richting schuldhulpverlening via het Diaconaal Netwerk van 15 Barneveldse kerken. Wat me vanuit het gesprek met voorzitter Wim Moggré is bijgebleven, is dat 

1. dit diaconaal netwerk in de praktijk open staat voor iedereen

2. dat er momenteel zo'n 40 opgeleide vrijwilligers zijn

3. dat er momenteel ook ongeveer 40 klanten zijn, die individueel begeleid worden

4. dat in de Bibliotheek als gevolg van de activiteiten van het diaconaal netwerk ook wekelijks - door corona is dat momenteel niet het geval - op dinsdag het Juridisch steunpunt beschikbaar is, waar vrijwilligers ondersteund door een professional klaar staan voor mensen met vragen.

5. dat de gemeente de trainingen voor de vrijwilligers faciliteert. Ik ben benieuwd of ik ook zo'n training kan gaan volgen en me ook via het Juridisch steunpunt kan laten 'omscholen' tot helper. Dit is één van mijn speerpunten voor de komende tijd. 

6. dat in Voorthuizen een - vóór de corona lockdown - goed functionerend inloophuis (Perron16) aanwezig is

Door het 'bouwen' van de Sociale Kaart voor op de website van het Wijkplatform Oldenbarneveld kwam ik ook het Taalhuis tegen. Wist je dat 50% van alle mensen met schulden laaggeletterden zijn? Hoe geweldig is dus een initiatief als het Taalhuis. 

Wat voor mij duidelijk is geworden

• Kennisinstituut Movisie heeft op basis van onderzoek door de Erasmus Universiteit een antwoord geformuleerd op het gegeven, dat nog geen 20% van mensen in armoede de weg weten te vinden naar de juiste hulp verlening. Volgens genoemd kennisinstituut wordt effectieve armoedebestrijding vooral bereikt via werken met 'empowerment'. Door te investeren in het sociale kapitaal van mensen vergroot je steun van familie, vrienden of buren. Met nieuwe lokale initiatieven bereik je beter kwetsbare groepen. Dat sociaal kapitaal is van groot belang. Daarin zou veel meer moeten worden geïnvesteerd. Het sociaal kapitaal kan versterkt worden door bijvoorbeeld

  • Sociale infrastructuur à ruimte hebben om activiteiten e.d. te organiseren.

  • Het opbouwen van relaties/netwerken in de wijk.

  • Benutten van alle dingen die al aanwezig zijn in de wijk.

• De werkwijze van mijnbuurtje.nl sluit heel erg aan op de visie van Movisie. MijnBuurtje.nl heeft alle expertise en ervaring in huis om de hele Gemeente te helpen. Het gaat er immers om hoe kunnen we samenwerken aan de maatschappelijke opgaven, waar we als gemeenschap voor staan? En met de komst van de nieuwe omgevingswet wordt samenwerken met burgers nog veel meer een thema. De beleidsmedewerker van de Gemeente, Suzanne Olthof, is dit ook eens en staat er achter. Maar of het ook nu al past bij de Gemeente Barneveld, is een vraag, die nog niet beantwoord kan worden. Ik laat dit nu even liggen en ga er in het najaar op terugkomen bij de Gemeente.

• De Gemeente Barneveld is niet aangesloten op de samenwerkende diensten van NSR en De Voorzieningenwijzer, omdat men niet het geheel aan diensten van de NSR wil afnemen en omdat aansluiten bij De Voorzieningenwijzer pas kan als de vragen over wie, wat, wanneer en hoe doet op dit gebied zijn beantwoord. (zie hierboven)

Wat nog niet duidelijk is

• In hoeverre jongeren ook actief betrokken worden bij deze problematiek (zie project 'Speaking Minds') ga ik ook in een later stadium aankaarten na overleg met Sander Palm, teamleider BeActive.

• Heeft de Gemeente ook enig zicht op al die ZZP-ers in onze gemeente (en dat zijn er heel erg veel), die al of niet door Corona, tot de groep van 170.000 huishoudens er zijn, die onder bijstandsniveau leven. Volgens de Inspectie van SZW heeft 86% van de zelfstandigen bijvoorbeeld recht op aanvullende bijstand, maar vraagt die niet aan. Ofwel uit onwetendheid ofwel vanwege de enorme rompslomp, waar juist deze groep geen tijd voor heeft en die hen ook helemaal in de stress zou doen schieten

In het gesprek met Suzanne Olthof heb ik gemerkt, dat de gemeente echt wil 'samenwerken met burgers', maar dat die samenwerking en de daaruit voortvloeiende functionele facilitering wel goed moeten zijn ingericht. Suzanne 'ademt schuldhulpverlening', zoals ze het zelf beschrijft. De kennis, vaardigheden, inzet en mogelijkheden vanuit haar functie maken, dat ik voorlopig pas op de plaats maak als het gaat om activiteit op dit terrein. Het gaf me de ruimte om maximaal tijd en energie te geven aan het laatste half jaar van mijn voorzitterschap van het Wijkplatform Oldenbarneveld. Om daarmee in deze prachtige wijk het door Movisie noodzakelijk geachte beschikbare sociale kapitaal in de wijk zoveel mogelijk tot ontplooiïng te laten komen.

Op 7 oktober 2021 heb ik de blog 'Armoede is onrecht!' geschreven en op 16 september 'Een avond over armoede?'. Deze laatste blog heb ik gezonden aan alle in de Barneveldse gemeenteraad vertegenwoordigde politieke partijen. Deze is als ingezonden brief geplaatst in de Barneveldse Krant. Doel was / is om met meerdere Barnevelders het gesprek op gang te brengen over Armoede en de impact daarvan ook op de kinderen.

Er zijn drie niveaus om aan de problematiek van armoede en schulden te werken:

1. Proberen om het bespreekbaar te maken. Door het uit de taboesfeer te halen.
   Dit is de eerste en zeer belangrijke stap. Want het isolement van mensen levend met genoemde problematiek is immens. De overheid bereikt landelijk slechts 20% en in Barneveld zelfs slechts 12% volgens de wethouder begin 2020.
   Op dit niveau zou een wijkgerichte aanpak zoals we die zijn gestart in Oldenbarneveld volgens onderzoek door de Erasmus Universiteit enorm kunnen helpen, omdat je daarmee via werken aan Sociale Cohesie ook Sociale Netwerken kunt realiseren. Hierdoor raken mensen uit hun isolement. Daar gaat op zichzelf al een helende werking van uit, maar het biedt anderen in het sociale netwerk ook de mogelijkheid om een brug te bouwen naar instanties. De gemeente kan dus hier bijdragen door die wijkgerichte aanpak door dik en dun te steunen. Vanaf 1-1-2022 richt ik me onder de vlag van het Wijkplatform Oldenbarneveld in samenwerking met Rooswitha van Triest van Welzijn Barneveld helemaal op het bouwen van sociale cohesie en sociale netwerken in genoemde wijk. Hieruit is de actie Buren Bloemetje ontstaan. Daarmee gaat in april een pilot worden gestart in één van de straten in Oldenbarneveld. (Later hierover meer)

2. Lokale en regionale instanties gaan optimaal samenwerken.
   In Barneveld zijn heel wat organisaties die zich hard maken voor ondersteuning van mensen levend in armoede- en schuldenproblematiek. Op 8 september 2021 werd een Raadscommissie vergadering gehouden met vertegenwoordigers van in Barneveld rondom armoede opererende partijen. Op zich een mooie avond, ware het niet, dat er met geen woord werd gesproken over de niveaus 1 en 3.
   Ik schreef over deze avond onder de titel 'Armoede is Onrecht' een blog, die ook in de Barneveldse Krant als Opiniestuk werd geplaatst.
   Tijdens de eerste gespreksavond rond 'armoede in Barneveld op 30 november 2021 vertelde Jan Boute - bestuur voedselbank 'Hulp aan elkaar' - dat hij graag een centraal coördinatiepunt zou zien in Barneveld voor alle op armoede en schulden gerichte hulp. Ik ben er vrij zeker van, dat wethouder Van de Burgwal en met hem het hele college voor het zoeken naar coördinatie en samenwerking warm loopt. Ik ben dus heel benieuwd naar de antwoorden, waarmee Stimenz op 7 september is gekomen. Helaas lukt het me momenteel al een tijd je niet meer om hierover geïnformeerd te worden door de beleidsmedewerker bij de gemeente.
   Ik ben ook benieuwd wat er lokaal gebeurt met het mooie drieluik aan handreikingen dat in 2021 beschikbaar is gekomen voor de professionals in het Onderwijs, het Sociale Domein en de geboorte- en jeugdgezondheidszorg. (Eén voor één te downloaden via een klik op de links.)
   Vanuit de eerste gesprekken die zijn gevoerd in het kader van de actie 'In gesprek over armoede in Barneveld' zijn ook geluiden gekomen om tot efficiënte samenwerking te komen in onze regio. Hierover ben ik inmiddels aan het nadenken voor als de gesprekken in juni zullen zijn afgerond.

3. Een principieel andere aanpak op landelijk niveau
   Wanneer we met zijn allen armoede echt zouden willen oplossen, dan moet er een principieel andere aanpak op landelijk niveau komen. Mobility mentoring (een idee, dat door de Christen Unie in Barneveld als een soort van oplossing naar voren wordt geschoven) kan een instrument zijn om mensen met schulden levend in armoede te helpen om beter met die armoede om te gaan. Maar als je te weinig benzine in een auto stopt, dan kan je door goed te managen weliswaar wat verder rijden, dan door maar gewoon aan te jakkeren, maar de benzine raakt op enig moment wel op. Het echte probleem van schaarste is de schaarste zelf. De armoede- en schuldenproblematiek wordt namelijk bewust in stand gehouden. En helaas doen vrijwel alle politieke partijen daar aan mee. Vanuit de meritocratische gedachte dat wie echt zijn best doet, zijn eigen problemen wel kan oplossen. Volkomen onzin en aantoonbaar onjuist. Schaarste aan geld kan je alleen structureel oplossen door die schaarste aan te pakken. Een geweldig artikel hierover vind je hier op De Correspondent naar aanleiding van het boek 'Schaarste' van Eldar Shafir (psycholoog aan de prestigieuze Universiteit van Princeton) en Sendhil Mullainathan (econoom aan de Universiteit van Harvard).  In de Tweede Kamer is vooral het inmiddels partijloze lid Pieter Omtzigt die het thema van bestaanszekerheid geregeld op de agenda zet. 
   Als mensen eenmaal vanuit een compleet fout denkkader als bron denken, dan gaat alles daarna ook fout. Helaas kan je daar op lokaal niveau niets aan veranderen, dan 

   1. proberen waar mogelijk op lokaal niveau correcties door te voeren (gebeurt elders ook ...)

   2. bij de landelijke politiek continue blijven aankloppen en vragen om veranderingen

   3. op lokaal niveau in actie te komen zoals Tjeerd Willink dat voorstelt in 'Groter denken, kleiner doen'

Op mijn blog 'Een avond over armoede' die zowel op deze site als in de lokale Barneveldse Krant verscheen werd van verschillende kanten gereageerd. Dit heeft geresulteerd in maar liefst zes avonden in de Barneveldse bibliotheek, waarop 'Armoede in Barneveld' het kernthema zal zijn. Deze avonden werden live uitgezonden via het internet en vanaf januari 2022 ook televisie.
Zie hierover en wat hier als actie uit voortkwam www.armoede-barneveld.nl

Op 22 februari 2022 werd ik benaderd door Lisa Kleijer, juf in opleiding en stage lopend in groep 3 van de School met de Bijbel 'Ruitenbeek'. Zij was bezig met een project over armoede in Nederland en wilde het graag concretiseren door een groot voedselpakket door de kinderen verzameld te overhandigen voor een gezin, dat het heel goed zou kunnen gebruiken, omdat het in Barneveld leeft in armoede. Op vrijdag 25 februari was het zover. Na een heel leuk gesprek en de overhandiging van het pakket, dat ik later die morgen mocht afgeven bij de Voedselbank heeft de juf deze groepsfoto gemaakt.

Hoe fijn zou het zijn, wanneer mensen levend met armoede en schulden in onze mooie gemeente weer vertrouwen krijgen in de toekomst. Doordat hen waar mogelijk een helpende hand wordt toegestoken en zij zelf de moed opvatten om de schaamte voorbij zo snel mogelijk hulp zoeken en vinden. Dat is wat we willen bereiken met 'Samen in actie tegen armoede in Barneveld'

In het voorjaar van 2023 gaat in de Violenstraat (één van de straten in de wijk Oldenbarneveld ook wel vanwege de straatnamen de Bloemenbuurt genoemd) een pilot van start onder de naam 'Buren Bloemetje'. Een initiatief namens Welzijn Barneveld en het Wijkplatform Oldenbarneveld.

In deze actie gaat - nadat een straat op de hoogte is gebracht via een kleurrijke flyer (zie hiernaast) - een droogbloemen boeket met een straatboekje van huisdeur naar huisdeur met dus steeds één op één contactmomenten tussen buren. 

Twee buurtbewoners - Jorien en Johan Haverhals - gaan deze pilot in hun straat uitvoeren. We zijn reuze benieuwd naar het verloop. Wellicht kunnen we er iets van leren voor alle andere straten in de wijk.